Tổng Quan về xã Hoằng Phú
1. Giới thiệu chung
Xã Hoằng Phú là một đơn vị hành chính thuộc tỉnh Thanh Hóa. Là xã nằm ở phía Bắc huyện Hoằng Hóa, nơi có đường giao thông thuận lợi, có Quốc lộ 1A và đường sắt Bắc - Nam đi qua. Nơi đây có địa danh làng Phú Khê - vùng đất nổi tiếng của xứ Thanh về truyền thống lịch sử văn hóa lâu đời.
Cũng như bao miền quê khác, từ bao đời nay Hoằng Phú luôn hòa cùng dòng chảy dân tộc, chế ngự thiên nhiên, chiến đấu, phục vụ chiến đấu chống giặc ngoại xâm; Nhân dân đoàn kết phấn đấu xây dựng quê hương. Ở mỗi thời kỳ lịch sử đều tạo được nét riêng biệt của làng quê mình và góp phần tạo ra những giá trị văn hóa đặc sắc tự hào của dân tộc.
Theo Nghị quyết số 648/NQ-HĐND về việc sửa đổi một số nội dung của Nghị quyết số 646/NQ-HĐND ngày 25/4/2025 của HĐND tỉnh về chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Thanh Hóa năm 2025, xã Hoằng Phú được sáp nhập từ các xã: Hoằng Phú, Hoằng Qúy, Hoằng Kim, Hoằng Trung; có diện tích 15,35 km2; dân số 23.006 người. Giáp các xã: Hoằng Giang, Hoằng Sơn, Triệu Lộc. Toàn xã có 24 thôn.
2. Lịch sử hình thành
Xã Hoằng Phú có lịch sử hình thành từ lâu đời, gắn liền với quá trình khai hoang lập ấp. Trong đó, Phú Khê là vùng đất cổ có bề dày truyền thống lịch sử và văn hóa xuyên suốt hàng nghìn năm với một cảnh sắc thiên nhiên kỳ thú, trữ tình.
Khi làm doanh điền sứ ở Thanh Hoá, Lê Quý Đôn đã phát hiện ra nơi đây có “thế đất” của người hùng tài thao lược: “Lưng dựa ấn mặt ngoảnh sông, Thế đất khoe cảnh trí anh hùng”. Có thể lấy Lăng Tượng Trưng, của Huyền Tông Mục Hoàng Đế ở Phú Khê làm trung tâm để quan sát thì sẽ thấy : “ấn” là Sơn Trang, núi Ngọc án ngữ hai bên, hiên ngang với sự tích Lê Lợi dừng chân ăn cháo hoa quỳ sâu đậm tình dân. Còn “sông” là sông Mã sóng cuộn hào hùng. Do đó Lê Quý Đôn đã viết hai bản "Mục lục", một bản chữ Hán, một bản chữ Nôm để ca ngợi cảnh vật và vũ công nơi đây : “Thơ ngâm thất tuyệt, chốn chốn đều chứa đồ tầm tang-lễ chấp tam bôi, nhà nhà đều chất nhiều tơ lụa”. Đây là vùng đất hiếu khách, trù phú, hậu phương vững chắc, cũng cấp sức người, sức của cho các bậc Đế Vương khởi dựng cơ đồ. Cho nên Phú Khê thành đất ứng viện cho Vua Anh Tông Lê Duy Bang. Là nơi sinh ra hậu duệ cho 2 người con của Dụ Tông Hoà Hoàng Đế thời Lê Trung Hưng.
Thời Lý, Phú Khê có tên gọi là Phú Trừng Trang, tên Nôm là Kẻ Đừng hay Kẻ Đầng. Đây là một trung tâm dệt nổi tiếng cùng với Hoằng Lộc, Hoằng Phúc của huyện Hoằng Hoá. Tướng Lý Thừa Yến trên đường thừa lệnh vua Lý và anh là Lý Thường Kiệt đi đánh Chiêm Thành đã dừng quân ở đất Phú Khê.
Sang thời Trần (1293 - 1314), huyện Hoằng Hoá có tên gọi Cổ Đằng, với trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa là đất Kẻ Đừng. Vào cuối Trần đầu nhà Hồ, tên gọi Phú Khê xuất hiện. Đến đầu thế kỷ 19, Phú Khê nằm trong xã Tào Xuyên, tổng Dương Sơn, trấn Thanh Hoa.
Tháng 3/1947 thực hiện sự chỉ đạo của Huyện ủy Hoằng Hóa về việc ghép các xã trong huyện thành 12 xã lớn, xã Dương Trang, Dương Lĩnh (Hoằng Trung, Hoằng Kim) cùng một số làng của Dương Thủy (Hoằng Phú, Hoằng Quý) lập thành xã Mỹ Phú, sau đổi tên là xã Hoằng Phú (lớn). Các làng của xã Hoằng Quý lúc bấy giờ đều là bộ phận của đơn vị hành chính xã lớn. Chi bộ đảng xã Hoằng Phú (lớn) được thành lập lấy tên là Chi bộ Trần Đức Vịnh. Chi bộ Trần Đức Vịnh ra đời đã trực tiếp lãnh đạo Nhân dân tích cực tham gia kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.
Trong suốt các cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, xã Hoằng Phú đã chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng và là nơi đóng góp lớn của người dân địa phương vào công cuộc bảo vệ tổ quốc.
Sau năm 1975, xã Hoằng Phú bắt đầu bước vào thời kỳ phát triển hòa bình. Nhờ sự quan tâm của các cấp chính quyền, cùng với sự nỗ lực không ngừng của người dân, Hoằng Phú đã phát triển mạnh mẽ về cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống giao thông, điện, nước và các cơ sở giáo dục. Trong quá trình phát triển, xã Hoằng Phú cũng chú trọng đến việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. Xã Hoằng Phú hiện nay đã có những bước phát triển đáng kể. Nền kinh tế phát triển, chuyển mạnh sang ngành nghề dịch vụ và phát triển công nghiệp. Các công trình hạ tầng như trường học, trạm y tế, hệ thống giao thông ngày càng được đầu tư nâng cấp, nâng cao chất lượng đời sống của người dân.
3. Truyền thống văn hóa
Hoằng Phú là vùng quê giàu bản sắc văn hóa. Người dân nơi đây giữ gìn tốt các giá trị văn hóa truyền thống qua các dịp lễ hội đình làng, đền, chùa đầu xuân và các nghi lễ thờ cúng tổ tiên. Các trò chơi dân gian như cơm thi chạy thẻ, chọi gà, kéo co, cờ người... được tổ chức trong các dịp lễ Tết, tạo nên không khí vui tươi, đoàn kết trong cộng đồng. Bên cạnh đó, phong trào văn nghệ, thể thao quần chúng phát triển mạnh, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho người dân.
4. Di tích lịch sử
Xã Hoằng Phú có một số di tích lịch sử - văn hóa có giá trị như: Đình làng Phú Khê, nghè My Du, Đền thờ Triệu Việt Vương…
Ngoài ra, Hoằng Phú còn có các chùa như: Chùa Bảo Phúc, chùa Kim Quy; nhà thờ giáo xứ Trinh Hà, góp phần làm phong phú kho tàng văn hóa địa phương.
Sắp xếp đơn vị hành chính, xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đã tạo ra những thay đổi tích cực cho xã Hoằng Phú. Từ cơ sở hạ tầng, kinh tế, xã hội cho đến các dịch vụ công, mọi mặt của xã đều được cải thiện đáng kể. Chính quyền xã Hoằng Phú đang nỗ lực không ngừng để phát huy các tiềm năng, thu hút đầu tư, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân và xây dựng một xã phát triển bền vững trong tương lai. Với sự lãnh đạo quyết liệt và tinh thần đoàn kết, Hoằng Phú đang trên đà phát triển mạnh mẽ, xứng đáng là một trong những điểm sáng trong quá trình phát triển của tỉnh Thanh Hóa.